Ναός του Δία στην Ολυμπία
Ο μεγαλοπρεπής ναός του Δία ήταν το σημαντικότερο οικοδόμημα της
Άλτεως στην Ολυμπία και δέσποζε σε περίοπτη θέση στο κέντρο της.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο ναό της Πελοποννήσου, ο οποίος θεωρείται η
τέλεια έκφραση, ο «κανών? της δωρικής ναοδομίας. Κτίσθηκε από τους
Ηλείους προς τιμήν του Δία με τα λάφυρα από τους νικηφόρους πολέμους,
που διεξήγαν κατά των τριφυλιακών πόλεων. Η ανέγερσή του άρχισε το 470
π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 456 π.Χ.
Ναός της Ήρας στην Ολυμπία
Ο ναός της Ήρας αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα δείγματα μνημειακής
ναοδομίας στην Ελλάδα. Ήταν κτισμένος στη βορειοδυτική γωνία του ιερού
χώρου της Άλτεως, στους νότιους πρόποδες του Κρονίου λόφου, όπου για
την προστασία του κατασκευάσθηκε ισχυρός αναλημματικός τοίχος.
Αφιερώθηκε στο ιερό της Ολυμπίας από τους κατοίκους του Σκιλλούντα,
αρχαίας πόλης της Ηλείας. Ο Παυσανίας αναφέρει, ότι κτίσθηκε περίπου
οκτώ χρόνια αφ' ότου ο Όξυλος πήρε τη βασιλεία στην Ήλιδα, δηλαδή γύρω
στο 1096 π.Χ
Βουλευτήριο Ολυμπίας
Το βουλευτήριο βρίσκεται νότια του ναού του Δία, έξω από τον ιερό
περίβολο της Άλτεως. Είναι από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα
κτίσματα του ιερού της Ολυμπίας και είχε άμεση σχέση με τη διεξαγωγή
των Ολυμπιακών Αγώνων. Ήταν η έδρα της βουλής των Ηλείων, τα μέλη της
οποίας είχαν την ευθύνη για τη διοργάνωση των αγώνων, πιθανότατα και
των Ελλανοδικών, των κριτών των αγώνων.
Πρυτανείο Ολυμπίας
Το Πρυτανείο ήταν από τα αρχαιότερα και σημαντικότερα κτίσματα της
Ολυμπίας, αφού αποτελούσε το κέντρο της διοικητικής και πολιτικής ζωής
του ιερού και το κέντρο διοίκησης των Ολυμπιακών Αγώνων. Βρίσκεται
μέσα στον ιερό περίβολο, ακριβώς στη βορειοδυτική γωνία του, δίπλα
στην είσοδο της Άλτεως και απέναντι από το γυμνάσιο. Ήταν η έδρα των
πρυτάνεων, αξιωματούχων του ιερού και υπευθύνων για τις θυσίες στους
βωμούς των θεών, που γίνονταν μία φορά κάθε μήνα.
Αρχαίο στάδιο Ολυμπίας
Το στάδιο της Ολυμπίας είναι ο χώρος όπου τελούνταν οι αρχαίοι
Ολυμπιακοί Αγώνες αλλά και τα Ηραία, αγώνες γυναικών προς τιμήν της
Ήρας. Βρίσκεται ανατολικά της Άλτεως, ακριβώς έξω από τη
βορειοανατολική γωνία του ιερού περιβόλου, αλλά η θέση του δεν ήταν η
ίδια στους πρώτους αιώνες τέλεσης των αγώνων. Πριν από τον 6ο αι. π.Χ.
το αγώνισμα του σταδίου δρόμου γινόταν σε έναν επίπεδο χώρο, χωρίς
κανονικά πρανή, κατά μήκος του ανδήρου των θησαυρών, στα ανατολικά του
μεγάλου βωμού του Δία.
Αρχαίο γυμνάσιο Ολυμπίας
Το αρχαίο γυμνάσιο της Ολυμπίας οικοδομήθηκε στον επίπεδο χώρο
βορειοδυτικά της Άλτεως, δίπλα στην κοίτη του ποταμού Κλαδέου και
ανήκει στο ίδιο συγκρότημα με την παλαίστρα, που βρίσκεται ακριβώς στη
συνέχειά του προς νότο. Εξυπηρετούσε τις προπονήσεις των αθλητών στα
αγωνίσματα δρόμου και στο πένταθλο, που παλαιότερα γίνονταν στον ίδιο
χώρο, αλλά στην ύπαιθρο. Το γυμνάσιο διαμορφώθηκε στα ελληνιστικά
χρόνια, και το κτήριο που σώζεται σήμερα χρονολογείται στο 2ο αι. π.Χ.
Παλαίστρα Ολυμπίας
Η παλαίστρα βρίσκεται δυτικά της Άλτεως, έξω από τον ιερό περίβολο και
πολύ κοντά στον ποταμό Κλαδέο. Οικοδομήθηκε κατά τον 3ο αι. π.Χ. νότια
του γυμνασίου και ανήκει στο ίδιο συγκρότημα με αυτό. Χρησίμευε για
την προπόνηση των αθλητών στην πυγμή, στην πάλη και στο άλμα.
Πρόκειται για σχεδόν τετράγωνο κτήριο, διαστάσεων 66,35 x 66,75 μ.,
κτισμένο σε χαμηλότερο επίπεδο, περίπου 0,70 μ. από το γυμνάσιο.
Λεωνιδαίο
Το Λεωνιδαίο ήταν μεγάλος πολυτελής ξενώνας, που βρισκόταν στη
νοτιοδυτική γωνία του ιερού, έξω από τον περίβολο της Άλτεως.
Προοριζόταν για τη φιλοξενία των επισήμων, που έρχονταν στην Ολυμπία
κατά τη διάρκεια τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Κτίσθηκε περίπου το
330 π.Χ. και ανοικοδομήθηκε τουλάχιστον δύο φορές στους ρωμαϊκούς
χρόνους.
Εργαστήριο του Φειδία
Δυτικά της Άλτεως, έξω από τον ιερό περίβολο και ακριβώς απέναντι από
το ναό του Δία, βρίσκεται το εργαστήριο του Φειδία. Εδώ ο μεγάλος
γλύπτης της αρχαιότητας φιλοτέχνησε το τεράστιο χρυσελεφάντινο άγαλμα
του θεού, το οποίο ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Το
εργαστήριο οικοδομήθηκε στο β΄ μισό του 5ου αι. π.Χ., όταν ο Φειδίας,
μετά τα έργα του στην Ακρόπολη της Αθήνας, ήλθε στην Ολυμπία για την
κατασκευή του αγάλματος.
Θεηκολεών
Δυτικά της Άλτεως, έξω από τον ιερό περίβολο και βόρεια του
εργαστηρίου του Φειδία, κτίσθηκε ο Θεηκολεών. Ήταν η έδρα των θεηκόλων,
των ιερέων της Ολυμπίας, αλλά αποτελούσε, επίσης κατάλυμα όλου του
προσωπικού που υπηρετούσε μόνιμα στο ιερό, όπως ήταν οι σπονδοφόροι,
οι μάντεις, οι εξηγητές, οι αυλητές και ο ξυλέας, ο προμηθευτής των
ξύλων που χρησιμοποιούσαν στις θυσίες. Το αρχικό οικοδόμημα
χρονολογείται στα μέσα του 5ου αι. π.Χ.
Γενική άποψη των βάθρων των Ζανών
Μπροστά από την ''Κρυπτή'', τη μνημειακή είσοδο του σταδίου της
Ολυμπίας και κατά μήκος του κρηπιδώματος των θησαυρών, σώζονται
δεκαέξι βάθρα, τα οποία ήταν τοποθετημένα στη σειρά το ένα δίπλα στο
άλλο. Στα βάθρα αυτά κατά την αρχαιότητα υπήρχαν ισάριθμα χάλκινα
αγάλματα του Δία, τα οποία, όμως, δεν διασώθηκαν. Πρόκειται για τους
λεγόμενους Ζάνες (πληθυντικός αριθμός του ονόματος Ζευς), που έγιναν
με χρήματα προστίμων που επιβλήθηκαν στους αθλητές, οι οποίοι δεν
σεβάσθηκαν τους κανονισμούς των Ολυμπιακών Αγώνων.
Φιλιππείο
Το Φιλιππείο είναι το μοναδικό κυκλικό οικοδόμημα της Άλτεως και ένα
από τα ωραιότερα δείγματα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Είναι
κτισμένο σε περίοπτη θέση μέσα στον ιερό περίβολο, στα δυτικά του ναού
της Ήρας. Αφιερώθηκε στο ιερό του Δία από το Φίλιππο Β΄, βασιλιά της
Μακεδονίας, μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. και
αποδεικνύει τη μεγάλη πολιτική σημασία που είχε το ιερό εκείνη την
εποχή. Μετά το θάνατο του Φιλίππου, το 336 π.Χ.
Πελόπιο
Το Πελόπιο ήταν ταφικό μνημείο (κενοτάφιο) αφιερωμένο στον Πέλοπα,
τοπικό ήρωα που τιμούσαν ιδιαίτερα οι Ηλείοι. Βρίσκεται μεταξύ του
ναού της Ήρας και του ναού του Διός. Σύμφωνα με την παράδοση που
αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας (5.13.1), το αφιέρωσε στον Πέλοπα ο
Ηρακλής, που ήταν τέταρτος απόγονός του. Κάτω από το Πελόπιο, σε βάθος
2,50 μ. από τη σημερινή επιφάνεια του εδάφους, βρίσκεται η αρχαιότερη
κατασκευή μέσα στο ιερό της Άλτεως. Πρόκειται για ένα μεγάλο
προϊστορικό τύμβο με λίθινο περίβολο.
Οικία του Νέρωνα - Ανατολικές Θέρμες
Το μεγάλο κτηριακό συγκρότημα, που έχει αποδοθεί στο Ρωμαίο
αυτοκράτορα Νέρωνα, βρίσκεται νοτιοανατολικά της Άλτεως, στη θέση όπου
στην κλασική εποχή υπήρχε το ιερό της Εστίας και άλλα κτίσματα, τα
οποία κατεδαφίστηκαν. Ένας μολύβδινος υδαταγωγός με την επιγραφή
NERONIS: AUG., καθώς και άλλες ενδείξεις, οδήγησαν τους μελετητές να
ταυτίσουν το κτήριο με την οικία του αυτοκράτορα, που οικοδομήθηκε
κατά τα έτη 65-67 μ.Χ., όταν ο Νέρων κατέλυσε στο ιερό προκειμένου να
λάβει μέρος ο ίδιος στους Ολυμπιακούς.
Θέρμες Λεωνιδαίου
Το μικρό λουτρό, που κτίσθηκε έξω από το νοτιοδυτικό άκρο της Άλτεως,
είναι γνωστό σήμερα ως ''θέρμες Λεωνιδαίου'', επειδή βρίσκεται δίπλα
στον ομώνυμο ξενώνα, χωρίς όμως να σχετίζεται με αυτόν. Διατηρείται σε
εξαιρετικά καλή κατάσταση και είναι ένα από τα λίγα κτίσματα του ιερού
της Ολυμπίας που διατηρεί το αρχικό του ύψος και την οροφή του. Η
ανέγερσή του τοποθετείται στον 3ο αι. μ.Χ., αλλά εξακολούθησε να
χρησιμοποιείται με μετατροπές και αργότερα, έως τον 6ο αι. μ.Χ.
Θέρμες Κλαδέου
Ένα από τα λουτρικά συγκροτήματα που υπήρχαν στο ιερό της Ολυμπίας,
είναι αυτό που βρίσκεται στο δυτικό άκρο του, κοντά στην κοίτη του
Κλαδέου ποταμού, στο χώρο όπου υπήρχε η πισίνα των ελληνικών λουτρών
του 5ου αι. π.Χ. Χρονολογείται στα ρωμαϊκά χρόνια, γύρω στο 100 μ.Χ.,
και η κατασκευή του συνδέεται με τους ρωμαϊκούς ξενώνες που βρίσκονται
σε μικρή απόσταση προς τα νότια.
|